Jeugdhulp: Vorm bepaalt de functie

En functie bepaalt de vorm. Dit is wat ik leerde toen ik ooit werd opgeleid tot fysiotherapeut. Een voorbeeld: Als je gaat trainen en meer gaat vergen van je spieren (functie) zal ook de vorm van je lichaam veranderen, je zult gespierder gaan worden. Dit is op veel processen in je lichaam van toepassing. En uiteraard omgekeerd ook. Als je lichaam een bepaalde vorm heeft zal dit van invloed zijn op de functie. Iemand die door een aandoening, bijvoorbeeld reuma, een vergroeiing van zijn handen heeft (vorm) zal hierdoor ook zijn functie zien veranderen. In vele gevallen een beperking van zijn functie.

Op zich is dit een heel logisch principe. Nu ik een aantal jaren bezig ben in het jeugddomein zie ik dat deze theorie ook heel erg opgaat binnen het jeugddomein. Ik verbaas mij er alleen over hoeveel er binnen de jeugdhulp geredeneerd wordt vanuit de vorm die de functie bepaalt in plaats van andersom. Zo kennen wij binnen de jeugdwet en de manier waarop we deze toepassen heel veel regels en richtlijnen, lees vormen, en vandaar uit kijken we naar de manier waarop de cliënten moeten reageren (functie).

Voorbeelden te over, zo hebben wij verschillende systemen waarin wij zaken vastleggen volgens vaste richtlijnen om zo zicht te krijgen op een bepaald probleem. De vorm bepaalt dus heel sterk de richting waarin wij denken en van daaruit de functie. In de jeugdwet kennen wij bijvoorbeeld dyslexie (onderdeel van de ambulante zorg welke door de gemeente wordt geregeld). Landelijk is een heel protocol vastgelegd van richtlijnen waaraan het onderwijs moet voldoen in de opbouw welke uiteindelijk leidt tot een diagnose dyslexie. Via 4 zorgniveaus wordt er een soort trechter gecreëerd richting een diagnose. Deze richtlijnen zijn zeer sturend en laten weinig ruimte voor anders denken. De vorm bepaalt dus zeer sterk de functie. De vraag is alleen of we deze functie wel willen?

Als we binnen de jeugdzorg nu de boel eens omdraaien? De functie bepaald namelijk ook de vorm. Oftewel als we gaan kijken naar wat een kind nodig heeft en niet denken vanuit bestaande ‘vormen’ maar echt gaan kijken naar wat nodig is komen we dan wel uit op die vormen?

Als we kijken naar het voorbeeld van dyslexie en dit dan omdraaien? We hebben dus een kind dat moeite heeft met het ontwikkelen van zijn lees- en spellingvaardigheden. Zijn of haar functie is dus niet optimaal en die willen we verbeteren. Redenerend vanuit dat de vorm de functie bepaalt, is dan het kind testen, oefenstof aanbieden en uiteindelijk een dyslexieverklaring geven. Hierdoor is het duidelijk wat zijn of haar functie is, namelijk een beperkte lees en spellingvaardigheid. Maar helpen we hier het kind dan wel mee? Door erg sturend vanuit de vorm te redeneren bepalen we feitelijk zijn functie.

Het kind is juist geholpen door het om te draaien en te redeneren vanuit het proces dat we de functie gaan trainen, net als het trainen van je spieren, om zo de vorm te veranderen richting een goed lezend en spellend kind. Dus in plaats van een zorgtraject op te tuigen moeten we gaan kijken waarom het kind niet goed leest of spelt. Is het leesonderwijs wat het kind krijgt (de vorm) dan wel toereikend en moeten we niet die vorm aanpassen? De therapie bij een kind met dyslexie is namelijk oefenen, oefenen, oefenen. Laten we in dit geval dan ook daarmee beginnen. We gaan dus de functie trainen door intensief te oefenen in lezen en spellen en veranderen dus de vorm. Geen trechter werking naar een diagnose maar training van de functie en op die manier passen we de vorm aan, in dit geval beter leesonderwijs. Als we vanuit die omgekeerde redenatie naar verschillende zaken binnen de jeugdzorg gaan kijken ben ik ervan overtuigd dat we niet meer kinderen in een keurslijf persen richting een diagnose maar doen wat juist is voor het kind vanuit de behoefte van het kind. Dit kan op termijn ook een hoop diagnoses voorkomen en in sommige gevallen kan je zelfs de vraag stellen of de aandoening/stoornis wel bestaat. Het is dus zaak niet meer het systeem (vorm) te laten bepalen wat goed voor het kind is, maar vanuit de functie te kijken wat nodig is en dan de vorm te bepalen!

Mocht je na het lezen hierover willen sparren neem dan contact op. Ik ben bereikbaar via leon@levanoconsultancy of 0641324014.